İslam İktisat Düşüncesi: Birikim ve Yönelim
Mayıs ayı “Kitap-Makale” toplantı dizisi çerçevesinde konuğumuz Sercan Karadoğan oldu. Karadoğan, editörlüğünü yaptığı İslam İktisat Düşüncesi: Birikim ve Yönelim kitabı hakkında sunum yaptı.
Karadoğan’a göre son yıllarda İslam ekonomisi çalışmalarındaki artışın temel nedeni mevcut küresel ekonomi sisteminin günümüz sorunlarına yeterli ve kalıcı çözümler bulamaması sonucu ortaya çıkan alternatif sistem arayışlarıdır. Karadoğan, Türkiye’de son yıllarda İslam ekonomisi çalışmalarında hem teorik hem de pratik düzlemde önemli gelişmeler kaydedilmeye başlandığını belirtti. İslam ekonomisinin çalışmalarını şekillendiren unsur özgün, adil ve eşitlikçi bir sistem kurma arzusudur. Karadoğan, ciddi bir alternatif arayışı söz konusuysa paradigmatik bir değişikliğe gidilmesi gerektiğini belirttikten sonra Türkiye’de henüz İslam ekonomisinin yeterince araştırılmadığını ve Türkiye’deki İslam iktisadı çalışmalarının dünyadakilerle kıyaslandığında geri kaldığını dile getirdi.
İslam ekonomisi müfredatının yetersizliğini ve kullanılan ders kitaplarının eksikliğini vurgulayan Karadoğan, editörlüğünü yaptığı çalışmanın hem Türkçe dışında oluşturulmuş kaynaklardan istifade edilmesi hem de Türkiye özelinde özgün bir müfredat oluşturulması amacıyla hazırlandığını belirtti. 1967 yılında Mekke’de gerçekleştirilen ilk Uluslararası İslam İktisadı ve Finansı Konferansından bu yana geçen kırk yıl içinde başlangıçtaki hedeflere ne ölçüde ulaşıldığının
kitaptaki makalelerin ortak noktası olduğunu söyledi. Karadoğan kitaptaki genel yaklaşımları şöyle gruplandırdı: “Bilginin/ekonominin İslamileştirilmesi, ekonomiye İslami bir yaklaşım, ahlak temelli bir yaklaşım, ekonomi politik temelli bir yaklaşım ve aksiyomatik yaklaşım”
Kitapta yer alan makaleleri kısaca özetleyecek olursak, Sıtkı Abdullahoğlu tarafından kaleme alınan giriş makalesinde İslam ekonomisi tasavvuru ve paradigmasına dair kısa bir değerlendirme sunulmaktadır. Abdul Azim Islahi imzası taşıyan ilk makale, İslam iktisat düşüncesi tarihinin son otuz yılındaki akademik gelişmeleri analiz etmektedir. Muhammed Nejatullah Sıddıqi’nin yazdığı ikinci makale İslam iktisat düşüncesinin başlangıcı ve evrimini işleyen bir giriş çalışmasıdır. Üçüncü makalede Ömer Chapra, Batı ekonomisiyle İslam iktisadını karşılaştırmaktadır. Dördüncü makaleyi kaleme alan Choudhury, neoliberal ve Batılı paradigmanın ötesinde İslami bir dünya görüşünün nasıl devrimci ve kendine özgü bir dünya sistemi kurabileceğini tartışmaktadır. Bu yaklaşımların hepsine ortak görüşler kümesi oluşturarak bir ekol yaklaşımı geliştiren Nagaoka Shinsuke’nin makalesinin oluşumunda temel argüman faize farklı yaklaşım biçimleri olarak ön plana çıkmaktadır. Altıncı makalede Muhammede Aslam Haneef ve Hafas Furqani, İslam finans ve bankacılık kurumları üzerinden yaygın olarak işletilen “İslamileştirme” sürecinde metodolojik olarak yapılan hatalara ve çözüm önerilerine odaklanmaktalar. Yedinci makalede alanında önemli isimlerden Mehmet Asutay İslami finans ve bankacılık kurumlarının sosyal başarısızlığını ve bunun nedenlerini incelemektedir. Sekizinci makalede Muhammed Akram Khan gelecek çalışmalar için yeni bir metodolojik yaklaşım önermektedir.
Karadoğan’ın da yazarlarından biri olduğu son makalede, Türkiye’de fazla üstünde durulmayan İslam iktisadı tecrübesi hem teorik çalışmalar hem de pratik uygulamalar ölçeğinde analiz edilmiştir. Bu çalışmanın genişletilmeye açık olduğunu belirten Karadoğan, kitabın öğrenciler için yardımcı bir kaynak olmasını umduğunu belirterek konuşmasını sonlandırdı.