İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları

Sağsöz, düşünürün “ilm-i umran” adını verdiği bilim üzerinden tarihyazımı hakkındaki görüşlerini ve geçim yollarını anlatıyor.

Medeniyet Araştırmaları Merkezinin 2019 yılı son etkinliğinde Ozan Sağsöz konuk oldu. Sağsöz ile Vakıfbank Kültür Yayınlarının İnsan ve Toplum serisinin de ilk kitabı olan İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları kitabı tartışıldı. İslam düşünce tarihinin en önemli kişilerinden İbn Haldun’un yine dünya entelektüel tarihinin en önemli kitaplarından biri olan Mukaddime’sini iktisat düşüncesi açısından yorumlayan Sağsöz, düşünürün “ilm-i umran” adını verdiği bilim üzerinden tarihyazımı hakkındaki görüşlerini ve geçim yollarını anlatıyor.

İbn Haldun insanın ihtiyaçlarını üçe ayırıyor. Birincisi zaruri ihtiyaçlar. Aklımıza hemen gelen barınma ve yeme içme bu ihtiyaçları oluşturuyor. İbn Haldun bu ihtiyaçları bedevilere atfederek açıklıyor. Diğer ikisiyse haci ve kemali ihtiyaçlar. İbn Haldun’un kendisi buna örnek olarak yemeklerin çeşnilendirilmesini ve baharatlandırılmasını veriyor. Yani karşılanmış bir ihtiyacın daha yüksek biçimde elde edilmesi. Bu da hadarilere, yani şehirlilere ait İbn Haldun’a göre. Bunlardan sonra İbn Haldun’un insanı zorunlu olarak toplumsal, ve yalnız yaşayamayan bir canlı olarak tarif ettiğini söyleyen Sağsöz, adı geçen ihtiyaçların temini için insanın buna mecbur görüldüğünü söyledi. Grup halinde yaşayan insanların ihtiyaçları karşılandığında rekabet hali ortaya çıkıyor. Rekabet haline rağmen insanları bir arada tutan şey ise İbn Haldun’un asabiyet adını verdiği kavram. Rekabet ve asabiyet birlikte bir iktidar yapısının ortaya çıkmasına sebep oluyor.