Nurettin Topçu’nun Yaşamı ve Fikir Mücadelesi: Sosyolojik ve Felsefî Bir Analiz

Paylaş:

 Son dö­nem Türk dü­şün­ce­si­nin ön­de ge­len isim­le­rin­den Nu­ret­tin Top­çu’nun de­ğer­len­di­ril­di­ği su­num­da, ilk ola­rak Top­çu’nun içi­ne doğ­du­ğu or­tam ve bu or­ta­mın dü­şün­ce­le­ri­ne olan et­ki­si ele alın­mış­tır. Mol­la­er’e gö­re Cum­hu­ri­yet’in ilk yıl­la­rın­da ge­li­şen ve İs­lâm­cı­lık ile Tu­ran­cı­lı­ğa kar­şı Ana­do­lu­cu mil­li­yet­çi­li­ği sa­vu­nan eleş­ti­rel fi­kir akım­la­rı­nın et­ki­sin­de ka­lan Top­çu, bu­na sos­ya­liz­mi de ka­ta­rak Ana­do­lu­cu sos­ya­list bir ba­kış açı­sı ka­zan­mış­tır. Top­çu, coğ­raf­ya­ya da­ya­nan va­tan te­me­lin­de­ki id­di­ala­rı­nı pay­laş­sa bi­le, Ana­do­lu­cu­lu­ğu fel­se­fî açı­dan ge­niş­let­miş; ta­sav­vu­fî-mis­tik bir yak­la­şım­la ye­ni­den yo­rum­la­mış ve sos­ya­lizm­le bu­luş­tu­ra­rak da­ha top­lum­sal bir içe­rik­le zen­gin­leş­tir­miş­tir.Su­num­da Mol­la­er ikin­ci ola­rak Nu­ret­tin Top­çu’nun Ba­tı kar­şı­sın­da­ki tu­tu­mu üze­rin­de du­ra­rak bu tu­tum­la ha­re­ket fel­se­fe­si ara­sın­da­ki iliş­ki­yi vur­gu­la­dı. Mo­dern bi­lim­sel dü­şün­ce­yi va­ta­na ge­tir­me­ye uğ­ra­şan Pro­me­te ide­aliz­mi­ne sa­hip Türk öğ­ren­ci­le­rin­den fark­lı ola­rak o, va­tan­da ek­sik ol­du­ğu­nu dü­şün­dü­ğü me­ta­fi­zik ha­re­ket (fel­se­fe­si) üze­ri­ne odak­lan­mış­tır.Mol­la­er’in su­nu­mun­da öne çı­kan ve Top­çu’nun dü­şün­ce dün­ya­sın­da et­ki­li olan bir di­ğer dü­şü­nür de Meh­met Akif’tir. Top­çu’nun, ah­lâk fel­se­fe­ci­si ol­ma­dan ön­ce ah­lâ­kın me­ta­fi­zik kö­ken­le­ri­ni ve ah­lâ­kî ya­şa­yı­şın ör­ne­ği­ni Meh­met Akif’in ah­lâ­kî ya­şam tar­zın­da, ah­lâk­çı ve li­rik şi­ir­le­rin­de bul­du­ğu söy­le­ne­bi­lir. Ay­rı­ca, Top­çu’nun po­li­tik tu­tu­mun­da Âkif’in pa­yı­nı özel­lik­le vur­gu­la­mak ge­rek­mek­te­dir.Mol­la­er’in vur­gu­la­dı­ğı bir di­ğer nok­ta da Nu­ret­tin Top­çu’da­ki Ba­tı et­ki­si­nin kay­na­ğı­dır. Fran­sa’da fel­se­fe, ah­lâk, sa­nat ta­ri­hi, sos­yo­lo­ji ve psi­ko­lo­ji öğ­re­ni­mi­ni ta­mam­la­yıp fel­se­fe dok­to­ra­sı­nı Blon­del’in ya­nın­da yap­ma­sı Top­çu’nun dü­şün­ce­le­ri üze­rin­de be­lir­le­yi­ci bir et­ki bı­rak­mış­tır. Özel­lik­le ha­re­ket fel­se­fe­si­nin olu­şu­mun­da Blon­del’in doğ­ru­dan bir et­ki­si­nin ol­du­ğu gö­rül­mek­te­dir.Mol­la­er’in vur­gu­la­dı­ğı bir di­ğer nok­ta da Top­çu’nun ta­sav­vuf an­la­yı­şı üze­rin­de­ki Mas­sig­non et­ki­si­dir. Özel­lik­le Hal­lac-ı Man­sur’u keş­fet­me­sin­de Mas­sig­non’un et­ki­si bü­yük ol­muş­tur. Bu­nun­la bir­lik­te Top­çu, Mas­sig­non’un ak­si­ne ta­sav­vu­fun ilk dö­nem­le­riy­le il­gi­len­mek­ten zi­ya­de Yu­nus Em­re ve Mev­lâ­na gi­bi Ana­do­lu su­fî­li­ği­nin ön­de ge­len­le­riy­le da­ha faz­la meş­gul ol­muş­tur.Top­çu, Meh­met Âkif ve Hü­se­yin Av­ni’de bul­du­ğu ya­şa­yan is­yan ah­lâk­çı­sı ve ha­re­ket ada­mı mo­de­li­ni Blon­del, Berg­son ve Mas­sig­non’un fel­se­fî gö­rüş­le­rin­den yar­dım al­dık­tan son­ra fel­se­fî bir sen­te­ze ka­vuş­tur­muş­tur.Son ola­rak Top­çu’nun Türk dü­şün­ce dün­ya­sın­da­ki ye­ri­ne de­ği­nen Mol­la­er, onun Tür­ki­ye’de ha­re­ket ve me­ta­fi­zik ko­nu­la­rın­da ça­lı­şan ilk dü­şü­nür ol­du­ğu­nu ifa­de et­ti ve Türk dü­şün­ce dün­ya­sın­da de­rin iz­ler bı­rak­tı­ğı­nı vur­gu­la­dı. Top­çu’nun çı­kar­dı­ğı der­gi çe­şit­li ke­sin­ti­le­re uğ­ra­ma­sı­na rağ­men özel­lik­le 1950 son­ra­sı Tür­ki­ye’nin dü­şün­ce ha­ya­tın­da bir ekol ol­muş, ço­ğu za­man (ge­li­şi­gü­zel bir bi­çim­de) sağ ola­rak anı­lan bir akı­mın en­te­lek­tü­el­le­ri­ni bir ara­ya ge­tir­miş ve Ana­do­lu­cu­luk, Ana­do­lu Sos­ya­liz­mi, İs­lâm Sos­ya­liz­mi, ye­ni ta­sav­vuf­çu­luk gi­bi isim­ler­le anı­lan bir akı­mın tem­sil­ci­li­ği­ni yap­mış­tır.Ka­tı­lım­cı­la­rın yo­rum ve eleş­ti­ri­le­riy­le renk­le­nen su­num, can­lı ve zevk­li bir tar­tış­may­la ni­ha­yet bul­muş­tur.

Daha fazla göster

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir