Hatıralarla Yakın Tarih-10: Kazım Karabekir, Hayatım

Tür­ki­ye Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi ta­ra­fın­dan ay­lık ola­rak dü­zen­le­nen Ha­tı­ra­lar­la Ya­kın Ta­rih oku­ma­la­rı­nın 10. prog­ra­mın­da Ka­zım Ka­ra­be­kir’in Ha­ya­tım ad­lı ha­tı­ra­tı Ser­hat As­la­ner ta­ra­fın­dan su­nul­du. Su­nu­mun­da ön­ce­lik­le ki­ta­bın ken­di­ne mün­ha­sır özel­lik­le­ri­ne yer ve­ren As­la­ner’in ifa­de­siy­le, si­ya­sî ve as­ke­rî ta­ri­hi­miz açı­sın­dan mü­him ak­tör­ler­den bi­ri­si olan Ka­zım Ka­ra­be­kir’in ço­cuk­lu­ğun­dan 1907 yı­lı­na ka­dar sü­ren 25 yıl­lık ha­ya­tı­nı an­lat­tı­ğı bu ki­tap, Do­ğu Ana­do­lu, Hi­caz ve Ma­ke­don­ya hak­kın­da sos­yo­lo­jik, kül­tü­rel, ik­ti­sa­dî ve coğ­ra­fî ba­kım­dan çok önem­li bil­gi­ler içer­mek­te­dir. Bu­nun­la bir­lik­te ki­tap, Jön Türk­le­rin zi­hin dün­ya­la­rı­na iliş­kin önem­li ve­ri­ler sun­mak­ta­dır. As­la­ner de su­nu­mun­da, özel­lik­le, bu ko­nu üze­rin­de dur­du.Da­ha son­ra Ka­ra­be­kir’in, si­ya­sî po­zis­yo­nu­nun ve fik­ri­ya­tı­nın şe­kil­len­me­sin­de et­ki­li olan un­sur­la­ra de­ği­nen As­la­ner, bun­lar­dan bir ka­çı­nı şu şe­kil­de di­le ge­tir­di: Ba­ba­sı­nın Sul­tan Aziz’in öl­dü­rül­me­sin­de pa­yı ol­du­ğu dü­şü­nü­le­rek 30 yıl bo­yun­ca ter­fi et­ti­ril­me­me­si ve Mer­kez’­den uzak­ta tu­tul­ma­sı; Ka­ra­be­kir’in as­ke­rî mek­tep­ler­de oku­ma­sı; eği­tim ha­ya­tı bo­yun­ca par­lak bir öğ­ren­ci ol­ma­sı ve kur­may­lık sta­jı­nı Ma­nas­tır’da yap­ma­sı.As­la­ner ay­rı­ca şu hu­sus­la­ra işa­ret et­miş­tir:• Ka­ra­be­kir’in ve kar­deş­le­ri­nin sa­ray ida­re­si­ne ve II. Ab­dül­ha­mid’e kar­şı bes­le­dik­le­ri hoş­nut­suz­lu­ğun te­me­lin­de, Çer­keş­şey­hi­zâ­de Ha­lil Ha­lid Bey’de­ki du­ru­ma ben­zer bir şe­kil­de, ba­ba­sı­na Sa­ray ta­ra­fın­dan iti­bar gös­te­ril­me­me­si zik­re­di­le­bi­lir. Bu du­rum, Ka­ra­be­kir ve kar­deş­le­ri­ni Ye­ni Os­man­lı ve Jön Türk neş­ri­yat ve fik­ri­ya­tı­na ya­kın­laş­tı­ran bir rol oy­na­mış­tır.• Ka­ra­be­kir’in as­ke­rî mek­tep­ler­de oku­ma­sı ve çok par­lak bir öğ­ren­ci­lik ha­ya­tı ge­çir­me­si, alay­lı/yaş­lı, si­vil/as­ke­rî bü­rok­rat­la­ra kar­şı ser­gi­le­di­ği tav­rın şe­kil­len­me­sin­de rol oy­na­mış­tır. Bu se­bep­le­dir ki Ka­ra­be­kir, yaş­lı­la­rı/alay­lı­la­rı ca­hil, köh­ne, be­ce­rik­siz, müs­te­bit ve fe­la­ket­le­rin mü­seb­bi­bi ola­rak tav­sif eder­ken, için­de yer al­dı­ğı genç ve mek­tep­li za­bit­le­ri mem­le­ke­ti kur­ta­ra­cak te­mel un­sur­lar ola­rak ön pla­na çı­kar­mış­tır.• Kur­may­lık sta­jı­nı Ma­nas­tır’da çe­te ta­kip­le­ri ya­pa­rak ge­çir­me­si de Türk­lü­ğe yap­tı­ğı vur­gu­nun art­ma­sın­da; Jön Türk­le­rin ic­ra­at­çı ka­na­dı ile iliş­ki­le­ri­nin ge­liş­me­sin­de ve Se­la­nik ve Ma­nas­tır’da­ki İt­ti­hat­çı­lar ara­sın­da­ki -so­nuç­la­rı da­ha son­ra gö­rü­le­cek olan- prob­lem­ler çer­çe­ve­sin­de sa­fı­nı be­lir­le­me­sin­de et­ki­li ol­muş­tur. Ona gö­re Se­la­nik’te­ki İt­ti­hat­çı kad­ro­lar âtıl, eğ­len­ce düş­kü­nü, mem­le­ke­ti dü­şün­me­yen ta­vır­lar içe­ri­sin­de iken, Ma­nas­tır bu özel­lik­le­rin tam ak­si­ne sa­hip­tir. Ka­ra­be­kir, bil­has­sa çe­te ta­kip­le­ri sı­ra­sın­da edin­di­ği tec­rü­be­le­rin de et­ki­siy­le gay­ri­müs­lim ve Türk-ol­ma­yan un­sur­la­rı da mem­le­ke­tin kur­ta­rıl­ma­sı sü­re­cin­de ken­di­le­ri­ne bel bağ­la­na­ma­ya­cak ke­sim­ler ara­sın­da zik­re­der.Gün­lük ve ha­tı­rat ka­rı­şı­mı bir muh­te­va­ya sa­hip bu ki­ta­bın, kar­ma­şık ya­pı­sı iti­ba­riy­le dik­kat­li bir şe­kil­de, mü­el­li­fin si­ya­se­ti ve İt­ti­hat ve Te­rak­ki Ce­mi­ye­ti ve men­sup­la­rı­nın II. Meş­ru­ti­yet son­ra­sı se­rü­ven­le­ri de he­sa­ba ka­tı­la­rak okun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne dik­kat çe­ken As­la­ner, ta­mam­la­yı­cı ma­hi­yet­te çok sa­yı­da bil­gi içer­me­si ha­se­biy­le Ka­ra­be­kir’in İt­ti­hat ve Te­rak­ki Ce­mi­ye­ti ad­lı ki­ta­bı­nın da bu ki­tap­la be­ra­ber okun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni kay­de­de­rek su­nu­mu­nu bi­tir­di.