İslâm ve Terör: Fıkhî Bir Yaklaşım

Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi’nin mu­tat ola­rak dü­zen­le­di­ği ve kü­re­sel si­ya­sî, kül­tü­rel, eko­no­mik, gü­ven­lik, çev­re vb. ko­nu­la­rı ele alan son za­man­lar­da ya­yın­lan­mış ve­ya ya­yı­na ha­zır­la­nan ki­tap ve ma­ka­le ça­lış­ma­la­rı­nın tar­tı­şıl­dı­ğı Ki­tap-Ma­ka­le su­num­la­rı­nın Ni­san ayı ko­nu­ğu İSAM’da araş­tır­ma­cı olan Doç. Dr. Ah­met Özel’di. Ah­met Özel’den Kü­re Ya­yın­la­rın­dan çı­kan İs­lâm ve Te­rör: Fık­hı Bir Yak­la­şım baş­lık­lı ki­ta­bı hak­kın­da bir su­num din­le­dik.Özel, su­nu­mu­na So­ğuk Sa­vaş son­ra­sı du­ru­mu, ulus­la­ra­ra­sı or­ta­mın içi­ne düş­tü­ğü kriz­le­ri ör­nek ve­re­rek baş­la­dı. Ese­rin gi­riş bö­lü­mün­de de be­lirt­ti­ği üze­re So­ğuk Sa­vaş son­ra­sı dö­nem­de Ko­mü­nist blo­ğun çö­kü­şüy­le bir­lik­te Sa­mu­el Hun­ting­ton’un Me­de­ni­yet­ler Ça­tış­ma­sı te­zi­ni or­ta­ya at­tı­ğı­nı ve İs­lâm’ın dış­la­nıl­ma­ya ça­lı­şıl­dı­ğı­nı be­lirt­ti. Özel­lik­le 11 Ey­lül olay­la­rı son­ra­sın­da ay­rı­mı de­rin­leş­tir­me ça­ba­sı­na gi­ren Ba­tı­lı­la­rın he­def tah­ta­sı­na İs­lâ­mî kav­ram ve ku­rum­la­rı yer­leş­tir­me­ye ça­lış­tık­la­rı­na dik­kat çe­ken Özel, İs­lâm ve te­rör gi­bi iki zıt kav­ra­mın yan ya­na ve za­man za­man eşan­lam­lı şe­kil­de kul­la­nı­la­rak öz­deş­leş­ti­ril­me­ye ça­lı­şıl­dı­ğı­nı vur­gu­la­dı. Özel, te­rör ko­nu­sun­da İs­lâm’ın ne de­di­ği­ni vur­gu­lar­ken te­rö­re kar­şı na­sıl ta­vır alın­ma­sı ge­rek­ti­ği ko­nu­sun­da önem­li kla­sik kay­nak­la­rı te­mel ala­rak ör­nek­ler ve yo­rum­lar sun­du.Ko­nuş­ma­sın­da İs­lâm ile te­rör ara­sın­da ku­ru­lan iliş­ki­nin ulus­la­ra­ra­sı ide­olo­jik/si­ya­sî ar­ka pla­nı ol­du­ğu­nu vur­gu­la­yan Özel, sö­mür­ge­ci ve iş­gal­ci güç­le­re kar­şı or­ta­ya çı­kan İs­lâ­mî ha­re­ket­le­rin ço­ğu za­man duy­gu­sal­lık­la/du­yar­lı­lık ile ak­lı­se­lim­lik/ras­yo­nel­lik ara­sın­da­ki in­ce çiz­gi­de bir sar­kaç gi­bi gi­dip gel­dik­le­ri­ni, iliş­ki­ye gir­dik­le­ri giz­li ser­vis­le­rin, söz ko­nu­su ha­re­ket­le­ri ken­di çı­kar­la­rı için kul­lan­dık­la­rı­nı ve ge­rek­ti­ğin­de çok ça­buk har­ca­dık­la­rı­nı ifa­de et­ti.Özel, El-Kai­de gi­bi gev­şek ör­güt ya­pı­la­rı­nın ise her za­man ma­ni­pü­las­yo­na açık ol­du­ğu­nu be­lirt­ti. Kü­re­sel çı­kar re­ka­be­ti­nin ye­ni ara­cı­nın te­rör, he­de­fi­nin de İs­lâm, İs­lâ­mî kav­ram ve ku­rum­lar ol­du­ğu­nu vur­gu­la­yan Özel, bu sü­reç­te med­ya­nın da önem­li bir ro­lü ol­du­ğu­nu özel­lik­le vur­gu­la­dı.Ki­ta­bın­da son yıl­la­rın en önem­li gü­ven­lik so­ru­nu ha­li­ne ge­len te­rö­rizm ko­nu­su­na İs­lâm dü­şün­ce­si­nin na­sıl yak­laş­tı­ğı­nı -kla­sik me­tin­ler­den ve kav­ram­lar­dan ha­re­ket­le- ir­de­le­me­ye ça­lış­tı­ğı­nı, bu­nun ya­nı sı­ra Ba­tı­lı araş­tır­ma­cı­la­rın ko­nuy­la il­gi­li gö­rüş­le­ri­ne de yer ver­di­ği­ni be­lirt­ti. Özel, gay­ri­müs­lim­ler­le bir­lik­te ya­şa­mak ko­nu­sun­da ise, te­mel kri­te­rin va­hiy ve sün­net ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­la­dı. “Müs­lü­man­la­ra kar­şı düş­man­ca ta­vır­lar içi­ne gir­me­dik­le­ri sü­re­ce gay­ri­müs­lim­ler­le iliş­ki­le­rin Kur’ân-ı Ke­rim’in te­mel pren­sip­le­ri ve Hz. Pey­gam­ber ile Hu­le­fa-i Ra­şi­din’in uy­gu­la­ma­la­rı çer­çe­ve­sin­de” ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti.Ci­had kav­ra­mı­na bu­gün yük­le­nen olum­suz an­la­mın “si­ya­sî” ol­du­ğu­nu vur­gu­lar­ken ci­had,di­re­niş ve te­rör kav­ram­la­rı­nın bir­bi­ri­ne ka­rış­tı­rı­la­rak si­ya­se­ten ve ço­ğun­luk­la bi­linç­li bir şe­kil­de is­tis­mar edil­di­ği­ni be­lirt­ti. “Ci­ha­dın hem ma­hi­yet ve an­la­mı, hem se­bep, amaç, so­nuç ve hük­mü ba­kı­mın­dan ne te­rör­le, ne de Ba­tı[lı li­te­ra­tür­de kul­la­nı­lan an­lam­da­ki] kut­sal sa­vaş­la il­gi­si ve ben­zer­li­ği­nin” bu­lun­du­ğu­nu be­lir­te­rek, kav­ra­mın ken­di­ne öz­gü an­la­mı­nın or­ta­ya kon­ma­sı­nı böy­le­ce bu ko­nu­da­ki kav­ram kar­ga­şa­sı­nın or­ta­dan kal­dı­rıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni işa­ret et­ti. Özel, ko­nuş­ma­sı­nı Da­ru­lis­lâm-Da­rul­harp-Da­rus­sulh ve mu­ka­be­lebil­mi­sil kav­ram­la­rı­nı açık­la­ya­rak ta­mam­la­dı.So­ru-ce­vap kıs­mın­da ise din­le­yi­ci­ler­den ge­len yo­rum­lar ve so­ru­lar­la ke­yif­li bir su­nu­mu da­ha ni­ha­ye­te er­dir­dik.