For­ced Mig­ra­ti­ons of Mus­lim Com­mu­ni­ti­es in So­uth-Eas­tern Eu­ro­pe: A Ca­se of Thes­saly af­ter 1881

Ni­co­le Im­mig ile ger­çek­leş­tir­di­ği­miz TAM Soh­bet prog­ra­mı­mız­da 1881 son­ra­sı Te­sel­ya ör­ne­ği üze­rin­den Gü­ney Do­ğu Av­ru­pa’da­ki Müs­lü­man top­lu­luk­la­rın zo­run­lu göç­le­ri­ni tar­tış­tık. Ha­zi­ran ayın­da ko­nu­ğu­muz olan İm­mig, Fre­e Ü. Ber­lin, Vi­ya­na Ü. ve Ati­na Üni­ver­si­te­sin­de dok­to­ra ça­lış­ma­la­rı­nı yü­rüt­mek­te­dir. Ko­nu­su iti­ba­riy­le özel­lik­le Av­ru­pa’da kim­se­nin do­kun­mak is­te­me­di­ği bir alan­da araş­tır­ma ya­pan Im­mig’i, ay­nı za­man­da kla­sik bir Al­man dok­to­ra sis­te­mi­ni biz­le­re gös­ter­di­ği için de din­le­me­ye de­ğer bul­duk. Bu sis­tem çok­ça ha­re­ket­li­lik, bi­li­nen ya­ban­cı dil­le­rin bol­lu­ğu ve fark­lı li­sans alt ya­pı­la­rın­dan gel­me­yi içe­ri­yor. Im­mig de as­len bir Bi­zans ta­rih­çi­si ama ay­nı za­man­da Gü­ney-Do­ğu Av­ru­pa ta­ri­hin­den de dip­lo­ma­sı var; Yu­nan­ca­yı bil­me­den te­zi­ni yaz­ma­sı da müm­kün de­ğil. Os­man­lı­ca bil­me­den ve Os­man­lı kay­nak­la­rıy­la bes­len­me­den te­zi­nin tez ol­ma­ya­ca­ğı­nı da Tür­ki­ye zi­ya­re­tin­de öğ­ren­miş ol­du! 1881 son­ra­sı Yu­na­nis­tan’ın Te­sel­ya şeh­rin­de­ki Müs­lü­man­la­rın zo­run­lu göç­le­ri­ni an­la­tan Im­mig ken­di­sin­den ön­ce bu ko­nu­da her­han­gi bir araş­tır­ma ya­pıl­ma­ma­sın­dan kay­nak­la­nan zor­luk­la­rı da yük­len­miş du­rum­da. Ko­nuş­ma­yı özet­le­ye­cek olur­sak, Ber­lin Ant­laş­ma­sı so­nu­cu ger­çek­le­şen Müs­lü­man­la­rın gö­çü­nün, Bul­ga­ris­tan ve Sır­bis­tan’da­ki ör­nek­le­ri­nin ak­si­ne ‘say­gı­lı’ bir at­mos­fer­de ger­çek­leş­ti­ği­ni sa­vu­nan Im­mig, bu­nu ye­ni ku­ru­lan dev­le­tin nü­fus; Av­ru­pa nez­din­de ise nü­fuz ge­rek­si­ni­mi­ne bağ­lı­yor. İm­mig’e gö­re, hem yüz­yıl­lar­dır Te­sel­ya’nın bü­yük ço­ğun­lu­ğu­nu Müs­lü­man aha­li­nin oluş­tur­ma­sı­na bağ­lı ola­rak zi­ra­i fa­ali­yet­ler­de mey­da­na ge­le­bi­le­cek sı­kın­tı, hem de se­çim­ler es­na­sın­da­ki oy po­tan­si­yel­le­ri Yu­nan hü­kü­me­ti­ni mu­ha­cir­ler ko­nu­sun­da ant­laş­ma­la­ra bağ­lı kal­ma­ya iti­yor. Top­rak­la­rın­da ka­lan­lar ta­ma­men çe­kil­me­den ön­ce okul da­hil çe­şit­li ih­ti­yaç­la­rı­nı kar­şı­la­ya­bi­li­yor­lar; en önem­li so­run­la­rın ba­şın­day­sa va­kıf mal­la­rı ge­li­yor. Bu­ra­da zik­re­dil­me­si ge­re­ken bir hu­sus da Yu­nan hü­kü­me­ti­nin Te­sel­ya ör­ne­ğin­de Müs­lü­man aha­li­ye ba­kı­şıy­la Os­man­lı’ya ba­kı­şı ara­sın­da­ki fark. İl­ki­ne dev­let içe­ri­sin­de fark­lı din men­su­bu ‘va­tan­daş’ gö­züy­le ba­kı­lır­ken ken­di top­rak­la­rı dı­şın­da­ki­ler ‘kö­tü Türk’e dö­nü­şü­ve­ri­yor. Bu yüz­den de Yu­nan res­mî bel­ge­le­rin­de ve ga­ze­te­ler­de ge­çen Müs­lü­man söz­cü­ğü ay­rın­tı içer­mi­yor; sa­de­ce bir ga­ze­te­de Yu­nan­ca harf­li Türk­çe ya­yın ya­pa­cak baş­ka bir ga­ze­te­den bah­se­dil­me­si ‘Müs­lü­man­lar’ın kö­ke­ni hak­kın­da ipu­cu ve­ri­yor.Son ola­rak şu­nu ifa­de ede­bi­li­riz ki Se­la­nik ile Ati­na ara­sın­da ka­lan unu­tul­muş Te­sel­ya Müs­lü­man­la­rı­nın ta­ri­hi­ne ışık tu­ta­bi­le­cek bir te­ze im­za at­ma­ya ha­zır­la­nan Ni­co­le Im­mig’in, ça­lış­ma­sı­na Os­man­lı kay­nak­la­rı­nı da da­hil et­ti­ğin­de bü­yük bir boş­lu­ğu dol­du­ra­ca­ğı­na şüp­he yok…