İç-Dış Ay­rı­mı­nı İp­tal Et­mek ya da Dış Po­li­ti­ka­nın Al­tı­nı Oy­mak

Paylaş:

Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi ta­ra­fın­dan dü­zen­le­nen Te­zat top­lan­tı­la­rı­nın Ma­yıs ayı ko­nu­ğu Sa­kar­ya Üni­ver­si­te­si Ulus­la­ra­ra­sı İliş­ki­ler Bö­lü­mü dok­to­rant­la­rın­dan Ali Bal­cı idi. Top­lan­tı­da Bal­cı’nın, “Türk Dış Po­li­ti­ka­sı ve Dev­let Kim­li­ği: Av­ru­pa Bir­li­ği Üye­lik Sü­re­ci­nin Türk Dev­let Kim­li­ği­ne Et­ki­si” baş­lık­lı dok­to­ra ça­lış­ma­sı tar­tı­şıl­dı.Bal­cı’ya gö­re, Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi dev­let söy­le­mi­nin han­gi pa­ra­met­re­ler et­ra­fın­da dön­dü­ğü so­ru­su prob­lem­li bir so­ru­dur. Zi­ra Bal­cı’ya gö­re, bu so­ru­ya ve­ri­len Ba­tı­cı­lıkUlus-dev­let ve La­ik­lik gi­bi ce­vap­lar Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi­ni sü­rek­li­li­ği olan bü­tün­sel bir ta­ri­hî ara­lık şek­lin­de tas­vir et­me teh­li­ke­si­ni ba­rın­dır­mak­ta­dır. Dev­let söy­le­mi­nin bir pro­je­nin ürü­nü ol­ma­dı­ğı, ak­si­ne ko­şul­lar ta­ra­fın­dan be­lir­le­nen bir şey ol­du­ğu ar­gü­ma­nın­dan ha­re­ket eden Bal­cı’ya gö­re, Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi de­nen tar­tih­sel ara­lık­ta ko­şul­lar­da ya­şa­nan önem­li de­ği­şik­lik­le­rin na­sıl olup da bu sü­rek­li­li­ğe ha­lel ge­tir­me­di­ği so­ru­su önem­li bir so­ru ola­rak kar­şı­mı­za çık­mak­ta­dır. Bu so­ru, “Türk dev­let söy­le­mi­nin” dö­nem­le­re gö­re bir fark­lı­lık gös­te­rip gös­ter­me­di­ği, gös­ter­diy­se di­le ge­tir­me­le­rin ken­di için­de ben­zer­lik­ler gös­ter­di­ği bir­bir­le­rin­den fark­lı bu dö­nem­le­rin ne­ler ol­du­ğu ve bu dö­nem­le­rin “han­gi ko­şul­la­rın” ürü­nü ola­rak or­ta­ya çık­tı­ğı gi­bi so­ru­la­rı da be­ra­be­rin­de ge­tir­mek­te­dir.Bal­cı, ça­lış­ma­sın­da Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi Türk dış po­li­ti­ka­sın­da “dev­let kim­lik” söy­le­mi­ni ana­liz edi­yor. Çe­şit­li ko­şul­la­rın dik­ka­te alın­dı­ğı böy­le bir ana­liz­de, Bal­cı’ya gö­re Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi­ni üç fark­lı söy­lem­sel ala­na böl­mek müm­kün­dür: 1920’le­rin ikin­ci ya­rı­sın­dan 1940’la­rın so­nu­na ka­dar de­vam eden ve dün­ya kon­jonk­tü­rü ile de ör­tü­şen Dik­ta­tör­yal dö­nem; 1950’le­rin son­la­rın­dan 1980’le­rin ilk yıl­la­rı­na ka­dar sü­ren Mi­li­ta­rist dö­nem ve 1980’le­rin ikin­ci ya­rı­sın­dan 1990’la­rın ikin­ci ya­rı­sı­na ka­dar de­vam eden Eko­no­mik Li­be­ral dö­nem. Bal­cı’nın bu dö­nem­leş­tir­me ça­ba­sın­da, kü­re­sel öl­çek­te önem­li et­ki­le­ri olan Fa­şizmSo­ğuk Sa­vaş ve Ne­o-li­be­ra­lizm gi­bi dö­nem­sel dal­ga­la­rın be­lir­le­yi­ci ol­du­ğu gö­ze çarp­mak­ta. Bal­cı’ya gö­re böy­le bir ta­nım­la­ma Türk dış po­li­ti­ka­sı­nın sü­rek­siz­lik un­su­ru et­ra­fın­da şe­kil­len­di­ği id­di­asın­dan ha­re­ket et­mek­te­dir. Şöy­le ki, “Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi­nin bir sü­rek­li­lik de­ğil de, de­ği­şi­mi müm­kün kı­lan kop­ma­la­ra açık bir za­man di­li­mi ol­du­ğu­nun gös­te­ril­me­si” ve “kop­ma­la­rı or­ta­ya çı­ka­ran bu ye­ni­den dö­nem­leş­tir­me­nin so­nu­cun­da be­li­ren fark­lı dö­nem­le­rin, ken­di iç­le­rin­de na­sıl bir bü­tün­lük oluş­tur­duk­la­rı” gi­bi iki önem­li so­ru bu bağ­lam­da ce­vap­lan­dı­rıl­ma­yı bek­le­mek­te­dir.Bal­cı’ya gö­re, iki adım­dan olu­şan böy­le­si bir gi­ri­şim ilk ola­rak dün­ya kon­jonk­tü­rü­ne odak­la­na­rak öz­ne­le­rin al­gı­la­ma bi­çi­mi­ni be­lir­le­yen ko­şul­la­rı ana­liz et­me­yi ve da­ha son­ra da “dev­let söy­le­mi” de­nen ol­gu­yu dö­ne­min ak­tör­le­ri­nin ey­lem ve söy­lem­le­ri­ne odak­la­na­rak or­ta­ya çı­kar­ma­yı he­def­le­mek­te­dir. Böy­le­si bir te­şeb­büs dev­let söy­le­mi­nin bel­li öz­ne­ler ta­ra­fın­dan bi­linç­li şe­kil­de ta­sar­la­nan bir şey ol­ma­dı­ğı­nı gös­te­re­ce­ğin­den, ge­le­nek­sel Türk si­ya­sî ha­ya­tı me­tin­le­ri­ni de kar­şı­sı­na alır. Bu id­dia­lı çı­kış, iç-dış ay­rı­mı­nın müm­kün kıl­dı­ğı bu ge­le­nek­sel oku­ma bi­çi­mi, ya­ni “içe­ri­nin dı­şa­rı­dan ba­ğım­sız bir şe­kil­de ken­di söy­le­mi­ni ge­liş­ti­re­ce­ği” san­rı­sı, prob­lem­li bir yak­la­şım­dır. Bu ne­den­le iç-dış ay­rı­mı­nın bir mit ol­du­ğu­nu gös­te­re­cek olan bir ana­liz, bir ta­raf­tan bu mi­tin dı­şı­na çı­ka­rak Cum­hu­ri­yet ta­ri­hi­ni ye­ni­den oku­ma­yı müm­kün kı­lar­ken, di­ğer ta­raf­tan yi­ne ay­nı mi­tin “Cum­hu­ri­yet pro­je­sin­de” na­sıl bir iş­lev üst­len­di­ği­ni gös­ter­me­nin de yo­lu­nu aça­cak­tır.Böy­le­si bir te­şeb­büs, ay­nı za­man­da kla­sik Türk dış po­li­ti­ka­sı me­tin­le­ri­ne de kar­şı bir ar­gü­man ge­liş­ti­rir. Kla­sik Türk dış po­li­ti­ka­sı ça­lış­ma­la­rı iç-dış ay­rı­mı­nı bir ve­ri ola­rak ka­bul et­tik­le­ri için, Cum­hu­ri­yet’in ‘sü­rek­li­li­ği­ni’ dış po­li­ti­ka­da da ara­ma­ya gi­riş­miş­ler ve dış po­li­ti­ka­yı ev­rim­sel bir çiz­gi­de ana­liz et­miş­ler­dir. Bu du­rum­da “dış po­li­ti­ka” de­nen şe­yi dev­le­tin kim­li­ği­nin bir yan­sı­ma­sı ola­rak gö­ren ana­liz­ler de, bu kim­li­ğin ya da söy­le­min na­sıl oluş­tu­ğu­nu ıs­ka­la­dık­la­rı nok­ta­da prob­lem­li­dir. Bal­cı’ya gö­re, ‘iç’i bi­linç­li bir öz­ne­nin bi­linç­li bir pro­je­si ola­rak gör­mek, ko­şul­la­rı göz ar­dı et­mek an­la­mı­na ge­le­cek­tir. Doğ­ru olan ko­şul­la­rın ürü­nü olan bir ‘iç’in (dev­let söy­le­mi­nin) ol­du­ğu­nu gö­re­bil­mek, di­ğer bir ifa­dey­le dı­şa­rı­sı zan­ne­di­len şe­yin as­lın­da ‘iç’i ku­ran bir un­sur ol­du­ğu­nu gö­re­bil­mek­tir. Bu bak­ma bi­çi­mi Cum­hu­ri­yet dö­ne­mi dev­let söy­le­mi­ni bö­le­bil­me­yi müm­kün kı­lar­ken, de­ği­şi­min de ola­sı ol­du­ğu­nu gös­ter­me­si açı­sın­dan an­lam­lı­dır.Bal­cı’nın ko­nuş­ma­sı­nın ar­dın­dan özel­lik­le Türk si­ya­sal me­tin­le­ri üze­ri­ne yap­tı­ğı ge­nel­le­me­ler ve ye­ni­den dö­nem­len­dir­me ça­ba­sı hak­kın­da so­ru­lar ve yo­rum­lar gel­di. Mi­li­ta­rist ve dik­ta­tör­yel dö­nem ola­rak ta­nım­la­dı­ğı dö­nem­le­rin her ne ka­dar Bal­cı’nın id­di­a et­ti­ği gi­bi fa­şi­zan ve mi­li­ta­rist ka­rak­ter­ler ta­şı­sa da, ge­nel si­ya­set bi­li­mi ve ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­ler li­te­ra­tü­rü için­de söz ko­nu­su kav­ram­la­rın kul­la­nı­lı­şı ile kar­şı­laş­tı­rıl­dı­ğın­da çok fark­lı­lık­lar ol­du­ğu be­lir­til­di.

Daha fazla göster

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir