Yönetişim Kurumlarının Gelir Dağılımı ve Hükümet Harcamaları İlişkisindeki Gölgeleyici Rolü
Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim üyelerinden Ahmet Faruk Aysan, sunumunda, kurumların ekonomi literatüründeki yükselişiyle bağlantılı olarak gelir dağılımının yeniden dağıtım üzerindeki etkisi hakkındaki çalışmalardan bahsettikten sonra, literatürde bu zamana kadar eksik bırakılmış bir alan olan gelir dağılımındaki adaletsizlikle yeniden dağıtım kurumlarının verimliliği arasındaki ilişkiyi ve bunun toplam yeniden dağıtıma etkisini ortaya koydu.Aysan, konuya altyapı olması açısından giriş bölümünde, “yönetişim” ve “kurumlar” kavramlarını ve iktisadî literatürde kullanım alanlarını sınıflandırarak, IMF, Dünya Bankası gibi kurumların genellikle yönetişimi sonuca dair tespitlerde bulunurken kullandıklarını; kurumların ise genellikle akademide “sebepler”i açıklamada kullanılan bir kavram olduğunu vurguladı.Aysan, 1980’lerde oluşan Washington Mutabakatı’nın, zaman içinde yapılan yanlışlardan yola çıkarak kurumları önemli bir unsur olarak kabul eden Post-Washington Mutabakatı’na evrildiğini; North, Coase, Acemoğlu gibi akademisyenlerin kurumlarla ilgili çalışmalarının da bu dönüşümün şekillenmesinde önemli payı olduğunu ifade etti.Kurumların sınıflandırılmasında çeşitli yaklaşımlar olduğunu söyleyen Aysan, sözlerine şunları ekledi:Bir yaklaşıma göre, kurumları idarî kurumlar, siyasal istikrar ve demokratik kurumlar olarak üçe ayırabiliriz. Bu kurumların bir kısmı iyi çalışırken bir kısmı çalışmayabilir; Mısır örneğinde de olduğu gibi demokratik kurumların (basın özgürlüğü, vs.) iyi çalışmıyor olmasına rağmen, idarî kurumların düzgün işlemesi ve siyasal istikrarın varolması bunun bir kanıtı. Dani Rodrik ise demokrasiyi uzun zamanda elde edilecek bir meta-kurum olarak tanımlıyor ve kurumları ulaşacakları sonuç bakımından üçe ayırıyor: makroekonomik istikrarı hedefleyen kurumlar, sosyal barışı sağlayan kurumlar ve anlaşmazlık çözücü kurumlar.Aysan, kurumlar ve yönetişim kavramlarını bu şekilde kısaca açıkladıktan sonra, gelir dağılımının yeniden dağıtım kurumlarının verimliliği ve sonuçta toplam yeniden dağıtım üzerindeki etkisine değindi. Teorik çalışmaların gelir eşitsizliğinin yeniden dağıtımı artıracağını öngördüğünü, fakat ampirik çalışmaların tam tersini ortaya çıkardığını söyleyen Aysan, doktora tezinde bu çelişkiyi anlamaya ve sebeplerini ortaya çıkarmaya çalıştığını ifade etti. Aysan, gelir dağılımındaki eşitsizlik yeniden dağıtım taleplerini artırsa da, üst gelir grubunun politik etkisiyle ve/veya toplumun gelecekte yükselme beklentilerinin sonucu olarak kurumsal verimliliğin düştüğünü ortaya koyarak, bu verimlilik düşüşünün de toplam hükümet harcamalarını olumsuz yönde etkilediğini söyledi.