Çin’den Dünyaya Bakış

BİM Fi­nans­man Di­rek­tö­rü Ha­luk Dort­lu­oğ­lu, Mart ayın­da ger­çek­leş­tir­di­ği 10 gün­lük Çin zi­ya­re­ti­nin ar­dın­dan bu ül­ke­ye iliş­kin iz­le­nim­le­ri­ni ra­kam­sal ve­ri­ler­le de des­tek­le­ye­rek bi­zim­le pay­laş­tı. Çin ta­ri­hi­ne de­ği­ne­rek söy­le­şi­ye baş­la­yan Dort­lu­oğ­lu’nun dik­ka­ti­mi­zi çe­ken söz­le­ri şun­lar­dı:• Yak­la­şık 1,5 mil­yar nü­fu­sa sa­hip Çin’de 22 ay­rı dil ko­nu­şu­lu­yor ve bu dil­le­ri ko­nu­şan­lar ken­di ara­la­rın­da an­la­şa­mı­yor.• Bu­dizm inan­cı ge­niş bir kit­le ta­ra­fın­dan sa­hip­le­ni­li­yor.• Eği­tim ka­li­te­si gi­de­rek ar­tı­yor. Çin­ce önü­müz­de­ki 20 yıl içe­ri­sin­de dün­ya­da önem­li bir ye­re ge­le­cek.• Çin’de İn­gi­liz­ce ile­ti­şi­me mü­saa­de edi­li­yor. Bu ko­nu­da ka­tı bir mil­li­yet­çi po­li­ti­ka gü­dül­mü­yor.• Hiç­bir gay­ri­men­kul sa­tıl­mı­yor, 99 yıl­lı­ğı­na dev­let­ten ki­ra­la­nı­yor.• Dün­ya­nın en kir­li 20 şeh­ri­nin 19’u Çin’de bu­lu­nu­yor.• Köy­den ken­te gö­çün gi­de­rek art­tı­ğı Çin’de McKin­sey araş­tır­ma­sı­na gö­re, 2025 yı­lın­da hal­kın %80’inin kent­te ya­şa­ya­ca­ğı ön­gö­rü­lü­yor.• Şe­hir­le­ra­ra­sı nü­fus ha­re­ke­ti sı­nır­lı; bir yer­den baş­ka bir ye­re an­cak hü­kü­me­tin iz­niy­le ge­çi­le­bi­li­yor.• Pa­sa­port kon­tro­lü son­ra­sın­da po­lis­le­re oy ve­ri­le­bi­len bir ay­gıt bu­lu­nu­yor ki bu, Çin­li­le­rin hiz­met odak­lı bir yak­la­şı­ma ül­ke ola­rak geç­tik­le­ri­nin bir gös­ter­ge­si.• Çin’de­ki dö­nü­şüm 1977’de Ma­o’nun ölü­müy­le baş­lı­yor, 1990’lar­da mey­ve­si­ni ve­ri­yor.• Çin­li­ler ser­best pi­ya­sa uy­gu­la­ma­la­rıy­la plan­lı eko­no­mi­yi en­teg­re et­miş gö­rü­nü­yor­lar.• Yo­ğun alt­ya­pı ya­tı­rım­la­rı­nın ya­pıl­dı­ğı Çin’in Şang­hay şeh­ri, gö­rü­nüm ola­rak New York ve Lon­dra’dan çok fark­lı de­ğil; an­cak halk bu de­ği­şi­me tam an­la­mıy­la adap­te ola­ma­mış.• Kriz dö­ne­min­de 200 mil­yar do­lar­lık alt­ya­pı ya­tı­rı­mı ya­pı­la­rak kri­zin et­ki­si en aza in­di­ril­me­ye ça­lı­şıl­mış.• Hız­lı bü­yü­me sü­re­cin­de Çin’de­ki en bü­yük sı­kın­tı, “ka­li­fi­ye ele­man” nok­ta­sın­da ken­di­ni gös­te­ri­yor.• Çin­li­ler, gay­ri­in­sa­nî şart­lar­da ça­lış­tı­rı­lı­yor; an­cak bu du­rum gi­de­rek de­ği­şi­yor. As­ga­rî üc­re­tin yük­sel­me­siy­le iç pa­zar gi­de­rek bü­yü­yor ve önü­müz­de­ki dö­nem­de Çin iç pa­za­rı­nın hac­mi, ABD iç pa­za­rı­nın hac­mi­ne ula­şa­bi­lir.• Ya­tı­rım ola­nak­la­rı ve bü­rok­ra­tik iş­lem­ler Tür­ki­ye’ye gö­re da­ha ra­hat.• Dün­ya­nın bü­tün bü­yük şir­ket­le­ri­nin Çin’de ya­tı­rı­mı bu­lu­nu­yor.• Tak­lit aşa­ma­sın­da kal­ma­yan Çin­li­ler, AR-GE’ye bü­yük ya­tı­rım ya­pı­yor­lar. 2008’de dün­ya­da en çok pa­tent alan şir­ket, Çin­li bir şir­ket ve ilk 10 için­de ABD şir­ke­ti bu­lun­mu­yor.• Dün­ya do­muz eti tü­ke­ti­mi­nin %50’si Çin’de ger­çek­le­şi­yor.• Çin’de gaz­lı içe­cek ve süt-yo­ğurt kül­tü­rü bu­lun­mu­yor. Özel­lik­le süt kül­tü­rü­nün ol­ma­yı­şın­dan do­la­yı Çin­li­ler­de kal­si­yum ek­sik­li­ği ya­şa­nı­yor. Dev­let bu ko­nu­ya el at­mış du­rum­da.• McKin­sey araş­tır­ma­sı­na gö­re;- Çin’de 3.000’e ya­kın KFC (Ken­tucky Fri­ed Chic­ken) var ve bu zin­cir bü­tün şe­hir­le­re ya­yıl­mış du­rum­da.- Çin­li­ler da­ha çok yer­li ürün­le­re gü­ve­ni­yor ve sa­tın alı­yor.- Çin­li­le­rin %41’i Co­ca Co­la’nın Çin mar­ka­sı ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yor. Bir­çok ulus­la­ra­ra­sı mar­ka­da bu oran çok da­ha yük­sek. Çin’in ka­dim ta­ri­hî bi­ri­ki­miy­le ken­di­si­ni dün­ya­nın mer­ke­zi ola­rak gör­me­si­nin bu du­ru­mu açık­la­ma­da yar­dım­cı ol­du­ğu­nu dü­şü­nen Dort­lu­oğ­lu, böy­le bir al­gı­nın var­lı­ğı­nın ya­ban­cı şir­ket­le­rin de işi­ne gel­di­ği­ne dik­kat çe­ki­yor.